Mega-Tehditler ve "Parçalanmış Dünya"..

Davos’un ilk gününde Oxfam tarafından yayınlanan “Survival of the Richest” başlıklı çalışmada; aşırı zenginlik ile aşırı yoksunluğun eş zamanlı olarak arttığı değerlendirmesi ortaya konuldu. Buna göre, Pandemi dönemini kapsayan son iki yılda dünyada oluşan 42 trilyon dolarlık yeni servetin üçte ikisini; en zengin %1’ lik kesimin aldığı anlaşılıyor. Bir başka deyişle, küresel gelir dağılımındaki % 90’ lık alt kesimin elde ettiği her 1 dolara karşılık, azınlığı oluşturan zenginler, 1.7 milyon dolar kazanıyor; en varlıklı yüzde birlik zümre, yüz dolarlık yeni servetin altmışüç dolarını kaparken, yüzde doksanlık kesim sadece on dolar ile kifayet etmiş duruma düşüyorlar. Raporun alt kırımlarına bakıldığında; en zengin %1’ lik kesimin, en yoksul % 50’ lik çoğunluğa göre tam yetmişdört kat daha fazla zenginleştiği bilgisinin yanısıra, mesela, en fakir % 40’ lık nüfusun gelir kayıplarının, en varlıklı %20’ lik zümre kayıplarının iki katı olarak gerçekleştiği gibi acıtıcı tespitlere ulaşmak mümkün oluyor. Ezcümle, aynı an ve zeminde; zenginlerin daha zengin, yoksulların daha fakir hale geldiği bir “ayrışmış/parçalanmış“ dünyada yaşıyoruz. İşte bu hakikat, küresel planda karşılaştığımız karmaşık ve çoklu problemler bakımından Kırılganlık-Zayıflık Riski’ ni besleyen dinamikleri her daim beslemeye; ön planda tutmaya devam ediyor. Elbette, gündeme getirilen “zenginlerin vergilenmesi” kabilinden önerilerin; kısa zamanda ve en önemlisi, kalıcı çözüm sağlamaktan uzak kalacağı da, bir başka hakikat olarak karşımıza dikiliyor.

Davos ve benzeri platformlarda ele alınan ve alınacak olan çoklu problem ve riskler üzerine farklı tespit ile önerilerin ortaya konması elbette desteklenmeli; takdir ile karşılanmalıdır. İnsanoğlunun belirsizlik ve problemler karşısında vaziyet edişi ve çözüm arayışı, “uygarlık” birikiminin özünü teşkil etmektedir. Problemlerin; “gelişme ve çözüm’ün kapısını açan fırsat/açılımlar” şeklinde görülmesi, tarihsel kazanım ve birikimlerimizi en ziyade onurlandıran yaklaşım olacaktır. Risk ve sorunlardan korkarak ve görmezden gelerek Sürdürülebilir Çözümler’ e ulaşma imkanı elde edilemez! İşte, bu bakımdan, her türlü Risk Analizi çaba ile çalışmaları dikkatle ele alınmalı ve tartışmaya değer bulunmalıdır.

2008 Krizi’ni, herkesten önce tahmin ettiği için “Dr.Kıyamet” lakabı takılan meslektaşımız Nouriel Roubini, birkaç hafta önce yeni kitabını yayınladı.(*) Ortak geleceğimizi; küresel varlığımızı tehlikeye atacak trend ve eğilimleri, Roubini, bu kez “MEGATHREATS-MegaTehditler” başlığı altında formüle ediyor:

Küresel Borç Kriz(ler)i riskinin halen gündemde ve geçerli olduğu açılımını takiben, Ülke ve Firma İflasları tehlikesinin de mevcudiyetini koruduğuna vurgu yapılıyor. Demografik Zaman Bombası ibaresi ile “yaşlanma ve göç” ana dinamikleri üzerinden değerlendirmelere yer verildiği görülüyor. Kolay ve Hızlı Para Kazanma eğiliminin ateşlediği Finansal Balon Oluşumu ayrıntılı biçimde radara alınırken, Stagflasyon Tehditi başlığı altında; “enflasyon + sıfır büyüme” toksik ikilisine dikkat çekiliyor.

Kripto paraların yanısıra, merkez bankaları politikalarının da konu edildiği bir kapsamda, Kur Sorunları ve Finansal İstikrarsızlık akışına yer veriliyor. Son kırk yılın hakim eko-politik yapılanması durumundaki küreselleşme olgusunun da dışarıda bırakılmadan; “Küreselleşme’ nin Sonu? “ etiketi altında kapsamlı tartışmaya konu edildiği görülüyor. Yapay Zeka(AI) başlığı dahilinde, “iki ucu keskin kılıç!” yaklaşımı ile hareket edildiği dikkat çekiyor.

“Yeni Soğuk Savaş” ibaresi ile, Çin merkezli analizlere öncelik veriliyor; olası bir sıcak savaş’ a dair ihtimallerin de hesaba katıldığı görülüyor. Nihayet, “Yaşanılamayan Gezegen” çarpıcı başlığı altında çevre ve iklim temelli dinamiklerin işlendiği izleniyor. Elbette, tüm bu risklerin adeta iç içe geçmiş karakteristiklerinin göz ardı edilmemesi zaruretine dair “yazar uyarısı” nı hatırlatarak listeyi tamamlamakta fayda görüyoruz.

“MEGATHREATS” terimi, Naisbitt’in seneler önce yayınladığı şaheseri olan “MEGATRENDS” kavramı kadar kabul ve yaygınlık kazanacak mı; hep birlikte izleyeceğiz. Son olarak, Roubini dostumuzun, yayınladığı bu kitabından sonra, kendisine artık “Dr. Kıyamet” yerine; “Dr. Gerçekçi” denmesi konusundaki talebini tekrarlama borcumuzu da yerine getirmeliyiz.

(*) MEGATHREATS, Nouriel Roubini, John Murray Pub.,2022.