Bugün ve yarın için küresel iş birliği

António Guterres / BM Genel Sekreteri – Devlet başkanlarının küresel iş birliğinin yapı taşlarına yönelik reformlar üzerinde anlaşmaya varacakları, bu ay toplanacak Gelecek Zirvesi için New York’ta son müzakereler yapılıyor.

Birleşmiş Milletler’in bu benzersiz zirveyi toplamasının nedeni çok net bir gerçek: Küresel sorunlar, onları çözmek için tasarlanan kurumlardan daha hızlı ilerliyor.

Bunu tüm çevremizde görüyoruz. Şiddetli çatışmalar ve şiddet korkunç acılara neden oluyor; jeopolitik bölünmeler yaygınlaşıyor; eşitsizlik ve adaletsizlik her yerde, güveni aşındırıyor, şikayetleri arttırıyor ve popülizm ile aşırıcılığı besliyor. Yoksulluk, açlık, ayrımcılık, kadın düşmanlığı ve ırkçılık gibi asırlık sorunlar yeni biçimler alıyor.

Bu arada, iklim kaosu ve çevresel bozulmadan, etik ve yasal bir boşlukta gelişen yapay zeka gibi teknolojilere kadar yeni ve varoluşsal tehditlerle karşı karşıyayız.

Gelecek Zirvesi, tüm bu zorlukların çözümünün bizim elimizde olduğunu kabul ediyor. Ancak sadece küresel liderlerin sağlayabileceği bir sistem güncellemesine ihtiyacımız var.

Uluslararası karar alma mekanizmaları zaman tünelinde sıkışıp kalmış durumda. Siber uzayı bir kenara bırakın, pek çok küresel kurum ve araç küreselleşmeden, sömürgecilikten, evrensel insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin yaygın olarak tanınmasından, insanlığın uzaya çıkmasından önceki bir dönem olan 1940’ların ürünü.

İkinci Dünya Savaşı’nın galipleri hala BM Güvenlik Konseyi’nde üstünlüğe sahipken, Afrika kıtasının tamamının daimi bir sandalyesi yok. Küresel finans mimarisi, gelişmekte olan ülkelere karşı büyük bir ağırlık taşımakta ve bu ülkeler zorluklarla karşılaştıklarında bir güvenlik ağı sağlayamıyor, onları borç içinde boğulmaya terk ediyor ve bu da parayı halklarına yapılan yatırımlardan uzaklaştırıyor.

Ve küresel kurumlar, sivil toplumdan özel sektöre kadar günümüz dünyasının pek çok önemli oyuncusuna sınırlı bir alan sunuyor. Geleceği miras alacak olan gençler neredeyse görünmezken, gelecek nesillerin çıkarları temsil edilmiyor.

Mesaj net: Büyükanne ve büyükbabalarımız için inşa edilmiş bir sistemle torunlarımıza uygun bir gelecek yaratamayız. Gelecek Zirvesi, 21’inci yüzyıla uygun çok taraflı işbirliğini yeniden başlatmak için bir fırsat olacak.

Önerdiğimiz çözümler arasında, BM Güvenlik Konseyi de dâhil olmak üzere, çatışmaların önlenmesi ve sona erdirilmesine yönelik uluslararası kurum ve araçların güncellenmesine odaklanan Yeni Barış Gündemi de yer alıyor. Yeni Barış Gündemi, dünyamızın nükleer silahlardan ve diğer Kitle İmha Silahlarından arındırılması için yeni bir çaba gösterilmesi ve güvenlik tanımının toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve çete şiddetini de kapsayacak şekilde genişletilmesi çağrısında bulunuyor. Savaşın değişen doğasını ve yeni teknolojilerin silaha dönüştürülmesinin risklerini kabul ederek gelecekteki güvenlik tehditlerini dikkate alıyor. Örneğin, insan müdahalesi olmaksızın ölüm kalım kararları alabilen ve Ölümcül Otonom Silahlar olarak adlandırılan silahların yasaklanması için küresel bir anlaşmaya ihtiyacımız var.

Küresel finans kurumları bugünün dünyasını yansıtmalı ve borç, sürdürülebilir kalkınma, iklim eylemi gibi bugünün zorluklarına daha güçlü bir yanıt verebilecek donanıma sahip olmalıdır. Bu da borç sıkıntısıyla mücadele etmek, çok taraflı kalkınma bankalarının kredi verme kapasitesini arttırmak ve iş modellerini, gelişmekte olan ülkelerin özel finansmana uygun fiyatlarla çok daha fazla erişebilmelerini sağlayacak şekilde değiştirmek için somut adımlar atılması anlamına geliyor.

Bu finansman olmadan, gelişmekte olan ülkeler gelecekteki en büyük tehdidimiz olan iklim kriziyle mücadele edemeyecek. Gezegene zarar veren fosil yakıtlardan temiz, yenilenebilir enerjiye geçiş için acilen kaynağa ihtiyaçları var.

Liderlerin geçen yıl vurguladığı üzere, küresel finansal mimaride reform yapılması, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları konusunda umutsuzca ihtiyaç duyulan ilerlemenin başlatılması için de kilit önem taşıyor.

Zirve ayrıca küresel etkiye sahip yeni teknolojilere odaklanarak dijital uçurumu kapatmanın yollarını arayacak ve herkes için açık, özgür ve güvenli bir dijital gelecek için ortak ilkeler belirleyecek.

Yapay Zeka, henüz yeni yeni anlamaya başladığımız uygulamaları ve riskleri olan devrim niteliğinde bir teknoloji. Hükümetlerin teknoloji şirketleri, akademi ve sivil toplumla birlikte yapay zeka için risk yönetimi çerçeveleri üzerinde çalışması, zararlarını izlemesi ve azaltmasının yanı sıra faydalarını paylaşması için özel teklifler sunduk. Yapay zekanın yönetişimi zenginlere bırakılamaz; tüm ülkelerin katılımını gerektiriyor ve BM herkesi bir araya getirmek için bir platform sağlamaya hazır bulunuyor.

İnsan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği, tüm bu önerileri birbirine bağlayan ortak bir konu. Küresel karar alma mekanizması, tüm insan haklarına ve kültürel çeşitliliğe saygı gösterilmeden, kadınların ve kız çocuklarının tam katılımı ve liderliği sağlanmadan reforme edilemez. Kadınları iktidardan dışlayan yasal, sosyal ve ekonomik tarihi engellerin kaldırılması için yeniden çaba gösterilmesini talep ediyoruz.

1940’ların barış inşacıları, Üçüncü Dünya Savaşı’nın önlenmesine yardımcı olan ve birçok ülkeyi sömürgecilikten bağımsızlığa taşıyan kurumlar yarattılar. Ancak onlar bugünün küresel manzarasını bilemezlerdi.

Gelecek Zirvesi, 21’inci yüzyıla ve çok kutuplu dünyamıza uygun, küresel işbirliği için daha etkili ve kapsayıcı kurumlar ve araçlar inşa etmek için bir fırsat sağlıyor.Liderleri bu fırsatı değerlendirmeye çağırıyorum.