Arkeoloji ve yüksek saatçilik

Zamanımızın en büyük saat ustalarından biri olan ama dünyanın en küçük saat üreticilerinden biri olarak hayatını sürdüren Dr. Ludwig Oechslin, üniversitede arkeoloji, Eskiçağ tarihi ve Yunanca bölümlerini bitiren, felsefe, araştırma tarihi, teorik fizik, teknik arkeoloji ve astronomi dallarında doktora yapan meraklı bir insan.

Oechslin’in saat merakı

24 yaşındayken bir mağazanın vitrininde gördüğü dakika tekrarlayıcılı bir saat ile başlamış. O gün hissettiklerini kendisi şöyle anlatıyor: “Olağanüstü bir saatti, satın almak istedim ancak param yetmiyordu ve asla yetmeyecekti. O zaman ben yaparım dedim.”

Oechslin akademik kariyerine devam ederken bir yandan saat yapımını öğrenmiş. İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde eğitim gören Oechslin tarihi ne kadar eski olursa olsun antik mekanizmaları yeniden yapabiliyor. Örneğin, M.Ö. 2. yüzyıla tarihlendiği için dünyanın ilk mekanik bilgisayarı sayılan, o çağda bilinen beş gezegenin yaklaşık konumlarını ve dönemin çeşitli takvimlerini gösteren, ayrıca Güneş-Ay tutulmalarının yanında Olimpiyat oyunları gibi dört büyük spor etkinliğinin olası tarihlerini hesaplayabilen Antikitera mekanizmasını (sadece meraktan) “Nature” dergisinde yayımlanan bir makaleye dayanarak yeniden tasarlamış ve üretmiş.

Yüksek saatçilik tarihinin en karmaşık saatlerinin yapımına imza atmış Dr. Oechslin şimdi “ochs and junior” (kuruluş 2006) markasıyla tam tersini yapıyor, artık en büyük tutkusu (3 kişilik ekibiyle yılda 130 adetle) basit saatler üretmek! (Bu arada “oks und yunyor” diye okunan markanın yazımında bir hata yok, usta büyük harfleri de hayatından çıkarmış!) Elbette dehanın basitlik anlayışında fark yaratan bazı ayrıntılar gizlidir: Oechslin’in amacı bir komplikasyonu mümkün olduğu kadar az parça ile inşa etmek. Bu doğrultuda üretilen saatler öylesine sade ki marka ismi bile sadece kayışta yazıyor.

Her yıl yeni modeller çıkıyor ama bugüne kadar yapılmış en güzel saatlerden biri bence ilhamını 3600 yaşındaki Nebra gökyüzü diskinden alan modeller. Nebra diski ilk kez 2001’de İsviçre’de bir antika pazarında görüldü. Satan kişi diskin defineciler tarafından metal dedektörüyle 1999’da Almanya’da bulunduğunu söylüyordu. Tarihi eser kaçakçılığı ihbarı yapılınca iki ülkenin adli ve kültür makamlarının ortak operasyonuyla disk ile birlikte aynı döneme tarihlenen iki bronz kılıç ile spiral bir bileziğe ait parçalar da bulundu ve Almanya’ya iade edildi. Diskin bulunduğu yer koruma altına alındı ve yeni eserler ortaya çıkarıldı.

Polisiye haberleri ve arkeolojik yayınları takip eden Oechslin de Güneş, Ay ve yıldızları tasvir eden bu paha biçilmez hazineden yola çıkarak tüm zamanların en özgün ve 3478 yıllık doğruluk oranıyla matematiksel açıdan en doğru Ay evreleri göstergesine sahip nadir kol saatlerinden biri olan “selene nebra”yı tasarladı. Bu hassasiyet büyük bir başarı çünkü Oechslin, Ay evreleri göstergesini (ve 31 nokta ile tarihi) standart bir mekanizmaya (ETA 2824-2) kadran dahil toplam beşparça ekleyerek yapıyor.