TL’yi yıpratıp yeni milyonerler yarattı
Türk Lirası’na ağır darbe vuran Başkanlık sisteminde dolar 15.5 lira yükseldi. Dolardaki yüzde 344 artışın ekonomiye faturası ağır oldu. Seçimden sonra yeni kur şokları bekleniyor.
Türkiye ekonomisi Başkanlık sistemi ile yönetildiği beş yılda çok ağır tahribat aldı. En büyük kaybı ise Türk Lirası verdi. Sistemin uygulanmaya başladığı 9 Temmuz 2018’de dolar 4.5060 liraydı. Bugün ise Cumhurbaşkanı seçilirken aynı zamanda Başkanlık sisteminin de kaderini belirleyecek olan 2023 seçimleri arifesinde dolar 20 lirayı aştı.
Başkanlık sistemi ile geçen yaklaşık beş yılda dolar TL karşısında yüzde 344 yükseldi. Dolar kurunda 15.5 liralık yükseliş toplumun genelini yoksulluğa sürüklerken, toplumun küçük bir kesimi ise ‘milyonerler sınıfı’na geçti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘faiz sebep enflasyon netice’ tezine ve ‘Naslar var’ söylemine kurban edilen Türk Lirası değer kaybederken, sokağı yansıtmadığı için eleştirilen TÜİK’in resmi enflasyonu dahi yüzde 85’leri gördü. Yoksulluk sınırı 33 bin 754 lira ile 8 bin 506 lira olan asgari ücretin yaklaşık 4 katına yükseldi. Halkı yoksullaştıran Başkanlık sistemi, 647 bin 252 kişinin daha milyoner olmasını sağladı. Temmuz 2018’de hesabında 1 milyon TL üzeri mevduat olan kişi sayısı 149 bin 121 kişi iken, Şubat 2023 itibarıyla 796 bin 373’e çıktı.
YENİ ŞOKLAR BEKLENİYOR
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, ‘Bu kur filan, bunların hiçbirisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil. Verin yetkiyi bu kardeşinize’ talebiyle inşa edilen Başkanlık sistemine geçildiği günden bu yana 2018 ve 2021 yıllarında iki kez kur şoku yaşandı. Casusluk yaptığı suçlamasıyla tutuklanan ABD‘li rahip Andrew Brunson krizi ile dolar 7.23 liraya çıktı. Ardından ikinci bir faiz şoku da 20 Aralık 2021’de geldi ve dolar 18.36 liraya fırlayınca Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi devreye alındı. Ancak bu beş yılda ne Merkez Bankası’nın rezervlerinden satılan 128 milyar dolar ne de KKM sistemi doların yükselişini önleyebildi. Seçimden sonra da yeni kur şokları bekleniyor.
Bankalardaki mevduatın yüzde 70’i milyonerlerin
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verileri, AKP iktidarının Başkanlık sisteminin yol açtığı fakirden zengine sermaye transferini gözler önüne serdi. Temmuz 2018’de milyonerlerin toplam serveti 976 milyar 397 milyon lira ile toplam bankalardaki mevduatın yüzde 54.2’sini oluşturuyordu. Şubat itibarıyla milyonerlerin serveti 6 trilyon 169 milyar 829 milyon liraya ulaşırken, toplam mevduattan aldıkları pay yüzde 70’e çıktı. Diğer yandan hesabında 10 bin TL’ye kadar mevduat bulunan mudilerin toplamdan aldıkları pay ise söz konusu dönemde yüzde 3.2’den yüzde 1.3’e düştü.
TL’yi koruyamayan ‘kur koruma’ faizleri patlattı
– 20 Aralık 2021’de Kur Korumalı Mevduat devreye alındığında dolar 17.50 lirayı aşmıştı. KKM’nin devreye alınmasından sonra kısa bir süre 10 lira seviyelerine kadar çekilen dolar bugün 20 liradan işlem görüyor. Merkez Bankası (TCMB) KKM sonrası politika faizini düşürmeye devam etti. Ancak, dövizi tutamayınca KKM’de faiz tavanı kaldırılarak ‘örtülü faiz’ artışı yapıldı. Böylece, politika faizi yüzde 8.5’te seyrederken, 1-3 ay vadeli mevduat faizi de ortalama yüzde 28.96’ya yükseldi. Türk Lirası’nı korumak için çıkarılan KKM’nin 2022’de devlete toplam maliyeti ise 181.5 milyar TL oldu.