Serinleten lezzetler
Yaz sıcaklarında serinletici içecekler içmek en keyiflisi. Bizdeki içecek kültürü bambaşka, tatlısıyla tuzlusuyla seçenek sonsuz. İşte size hararetinizi giderecek dünyadan ve bizden tatlı veya tuzlu ama mutlaka buzlu yaz içecekleri seçkisi…
Tatlı ve Mayhoş
Yaz gelince serinletici içeceklerin yeri bambaşka. Bizim şerbet kültürümüz bu işin esası ama zaman içinde meyve sularının ve ilk önce gazoz başta olmak üzere her türlü gazlı içeceklerin piyasaya çıkmasıyla şerbet kültürümüz gerilemiş. Oysa bir zamanlar Topkapı Sarayı’na sadece sultan ve yakın çevresi için Osmanlı İmparatorluğu’nun dört bir yanından şerbet özleri yani türlü türlü şuruplar gelirmiş. Mısır’dan hummaz yani kuzu kulağı, Şam’dan reybas yani ışkın, bugün Bulgaristan’da kalan Yanbolu’dan anberbaris yani zereşk ya da kadın tuzluğu, Bursa’dan ise nar şurubu… Bu şuruplar Helvahane’de serin sularla, buzlarla karıştırılıp şerbet yapılırmış. Şerbetlerin çiçeklerle, baharatlarla yapılanları da olsa bu sayılan hararet giderici şerbetlerin tamamı mutlaka mayhoş, ekşi bir tat içeriyor. Kadın tuzluğu olarak da bilinen zereşk son derece ekşi bir çalı meyvesi. Işgın bir tür yabani ravent, en önemli özelliği buruk ekşiliği. Kuzu kulağı ise belki de otların en ekşisi. Nar zaten tatlılıktan çok ekşiliği ile sevilir. Özetle hararet giderici içeceklerde ekşilik en önemli özellik. Elbette ekşi deyince en güzel yaz içeceği limonata.
Çeşit çeşit Limonata
Limonata çok derin konu. Avrupa’nın limonatayı Osmanlı’nın limon şerbeti ile tanıdığı düşünülüyor. Bizde limonata bile çeşit çeşittir. Evden eve yapılışı fark eder. Mesela benim babaannem bu işi çok ciddiye alır, limon kabuğunun sadece sarı kısmını rendeler, şekerle eze eze macun gibi yapar, sonra sabırla sulandırarak tülbentten geçirirdi. Limon suyu bile böyle tülbentten süzülerek konulurdu, sonuçta dupduru mis gibi bir limonata olurdu. Eski usul pastanelerin kendine has gizli formülleri vardır. Yeni yeni zencefilli limonata da yaygınlık kazanıyor, taze zencefilin insanı dirilten keskin tadı limonataya bambaşka bir boyut katıyor.
Bazı ülkelerde limonata farklı lezzetler alabiliyor. Asıl hararet kesici ve lezzet farkı olarak ilginç limonata Hindistan’daki kimyonlu, biberli limonata, üstelik de hem tatlı hem tuzlu. Hint mutfağında çok sevilen bir tür tatlı tuzlu bir limonata olan Nimbu Pani tam tercümesiyle limonlu su demek. İçine hem şeker hem de tuz katılıyor ama mümkünse çok özel fırınlanmış bir kara tuz olan kala namak kullanımı şart. Ayrıca karabiber ve tane kimyon da konuluyor. Tatlı ve tuzlunun tuhaf karışımı vücutta adeta serum etkisi yapıyor. Bizdeki tuz, limon suyu, maden suyu ile yapılan, İzmir Karşıyaka’da Churcill lakaplı bir çaycı tarafından keşfedilip bütün ülkeye yayılan Churchill misali müthiş bir ferahlatıcı.
Tuzlu ve buzlu
Ayran gibi tuzlu içeceklerin yeri bambaşka, vücudun kaybettiği tuz ve mineralleri yerine koymak için ayran veya sodalı ayran birebir. Hatta artık acılı ayran, şalgamlı ayran, nane, dereotu, fesleğen, roka, tere gibi otların serin tadını ayranla birleştiren şeflerimiz var. Elbette yaz gecelerinde seyyar arabalarla sayfiye yerlerinde ortaya çıkan turşucuları da unutmamalı. Bir bardak soğuk turşu suyu insanı hayata döndürebilir. Keza acılı acısız şalgam, sadece kebap sofralarının değil, bol buzla günün her saatinin kurtarıcısı olmaya aday.
Rengârenk bardaklar
Limonatayı iç açıcı renklerde yapmak mümkün. Taze naneyi şekerle ezerek ya da robotta çekerek limonata yaparsanız sadece tadıyla değil yeşile çalan rengiyle de içleri ferahlatacaktır. Aktarlarda satılan hibiskus, bir başka adıyla bamya çiçeği olarak satılan karkade bitkisinin çiçeklerini ekleyerek pespembe bir limonata yapabilirsiniz. Bulamazsanız dert etmeyin piyasadaki bütün kuşburnu çaylarının rengi de bu çiçekten geliyor. Aynı etkiyi taze reyhan yapraklarıyla da sağlayabilirsiniz. Limon ekleyince o güzel mor rengi inanılmaz güzel bir pembeye dönüşecek.
1.5 lt su
4 limon
200 g şeker
1 avuç reyhan, 4-5 adet hibiskus veya 2 poşet kuşburnu çayı
Limonların suyunu sıkın, kabuklarını rendeleyin. Kabukları şeker ile karıştırın. 1 bardak suyu kaynatın. Bir kâsede reyhan, hibiskus veya kuşburnu çayı hangisini kullanıyorsanız üstüne dökün ve renginin çıkmasını bekleyin. Ilıyınca, limon kabuklu şekeri ekleyin. Şeker eriyince bir sürahiye süzün. Limon suyunu ve kalan suyu ekleyip soğutun.
Karpuz serinliği
Karpuzun kokusu bile serinletmeye yeter. Salatalık da öyle. O zaman ikisini birleştirmeye ne dersiniz?
4 dilim karpuz
2 salatalık
2 limon suyu
Nane yaprakları
Bütün malzemeyi blendırdan geçirin. Süzerek sürahiye alın. Karpuz yeterince tatlı olduğu için şeker gerekmez ama isterseniz tatlandırabilirsiniz. Nane yapraklarıyla süsleyerek bol buzla servis yapın.
