Haydi çocuklar hesap kitap

Çocuğumuzun finansal okuryazarlığı, tasarrufu öğrenmesi, harcamalarını bilerek yapması, günümüz dünyasında çok önemli. Uzmanlar, bunu çocuğumuza aşılayabilmenin yollarını anlatıyor.

Devir ekonomi devri. Aileler evin bütçesini denkleştirmeye çalışırken çocuklara para bilincini ve para harcamayı öğretmek de her zamankinden önemli hâle geldi. Dijitalleşen dünya, para kavramını öğrenmelerini zorlaştırıyor mu? Harçlık ne zaman ve nasıl verilmeli? Tüm bu konuları, uzmanlarıyla konuştuk.

Çocukların anne babalarından ne görürlerse, onu uyguladıklarını söyleyen finansal okuryazarlık eğitmeni, girişimci Özlem Denizmen, “Örneğin; ben sürekli kendime çanta alıyorsam, evde bir sürü çantam varsa, çocuk da bir sürü top ister. O sebeple çocuklarımıza en iyi para öğretisi doğru para davranışlarını yaparak olur” diyor. Her birimizin bir para karakteri olduğunu ve bunun çocukluk yıllarında şekil aldığını söyleyen Denizmen, “Son dönemde evde sürekli para konuları konuşulur oldu. Bu çocuğunuzu endişelendirebilir. Para, endişelenmesi gereken bir şey diye kodlanırsa, sonrasında finansal özgürlüğe ve huzura erişmesi çok zor olur. Para endişelenmesi gereken bir konu olmasın” görüşünde.

“Para yok yerine planımızda yok” deyin

Çocuğumuz bir şey almak istediğinde, para yok yerine planımızda yok dememiz ve bir plan oluşturmamız gerektiğinden bahseden Denizmen, “Çünkü alınması gereken şeyler bir planla alınmalıdır, bu bilinci oluşturun. Nelerin istek, nelerin ihtiyaç olduğunu çocuğunuzla bir oyun gibi düşünün. Çocuklar ‘sınır’ kavramını uygulayarak öğrenirler. Sınır ihlalinin ne demek olduğunu da hissetmeliler. 7-14 yaş arası çocuğunuza haftalık harçlık verin, 14 yaş sonrası ise aylık harçlık. Böylece çocuk kendi iradesiyle parayı yönetebilir” diyor. Çocuğumuza vereceğimiz harçlık tutarının, sosyal çevremize, yaşam stilimize ve aile değerlerimize göre şekilleneceğini söylerken, bu konuyu çocuklarla konuşmak gerektiğini dile getiriyor. “Sence senin harçlığın kaç para olmalı, neden, içinde neler olacak? Örneğin sadece okulda aldığı tost, ayran için mi, kıyafetler buna dâhil mi? Uygulamalarda oyunlara verdiği paralar da harçlıktan mı? Net olun.”

Para kavramı ve dijitalleşme

Özlem Denizmen, çocukların para kavramını parayı görerek değil, bizim para ile ne yaptığımızı görerek öğrendiklerini, bu nedenle paranın elle tutulur olup olmadığını söylüyor. “Hem sizin hem çocuğunuzun almak istediği bir şey, finansal hedefi olsun. Bunun için efor sarf etsin. Emek versin. Belirli şeylerden feragat etsin. Ve sonunda elde etsin.” Aile değerlerimize uymayan tüketim alışkanlıklarını çocuğumuzla konuşmamız ve buna bizim de uymamız gerektiğini söyleyen Denizmen, “Örneğin yardım ve paylaşma sizin temel aile değerinizde varsa çocuğunuzun her ay düzenli olarak bunu yaptığınızı bilmesi, onun da ilerde bunu önemsemesini sağlar.”

5 yaşından itibaren eğitim programları

Finansal okuryazarlık konusunda hemen her yaştan çocuğa eğitimler, uygulamalar tasarlayan Genç Başarı Eğitim Vakfı Genel Müdürü Seçil Yıldırım Çelebi:

“5 yaşından itibaren çocuklarımıza ve gençlerimize, finansal tutum ve davranışlarını geliştirmelerine örnek olacak ve ailelerin de bir parçası olduğu oyunlar ve programlar tasarlıyoruz. Anaokulu ve ilköğretim çocukları için eğitim programları düzenliyoruz. Çocukların evlerde ebeveynleri ile oynayacakları kutu oyunları da tasarladık. Uluslararası mobil finansal okuryazarlık oyunu olan FinQuest’i geliştirdik. Herkese ücretsiz olarak sunulan bu oyunda gençlerin bireysel veya takım oyunları ile finansal okuryazarlığı öğrenmesini amaçlıyoruz.”