Zemin sağlam ama binalar eski! İstanbul’un 3.5 milyon nüfusa sahip ilçesi

MERT İNAN İstanbul – Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından olası Marmara depreminin İstanbul’daki etkileri tartışılırken, merak edilen ilçelerden biri de Şişli. Yabancılarla birlikte 300 bin kişinin ikamet ettiği ilçe, gündüz saatlerinde hem çalışmak hem de sosyalleşmek için gelenlerle 3.5 milyonluk büyük bir nüfusu ağırlıyor. Sınırlarında 16 hastane ve 16 alışveriş merkezi var. Zemini sağlam, yapı stoğu eski olan Şişli’de öncelik ise ada bazlı yerinde dönüşüm. Şişli’nin olası depremde vereceği sınav ve geleceğe dönük hazırlıklara dair merak edilenleri yanıtlayan Şişli Belediye Başkanı Muammer Keskin Milliyet’in sorularını yanıtladı.

Şişli

Yüzölçümü: 10.62 kilometrekare
Nüfusu: 276 bin (yabancılarla 300 bin)
Yapı stoğu sayısı: 20 bin 52
Yapı stoğu durumu: Yüzde 92’si 1999 öncesi yapılan binalar

Şişli’de yapı stoğu ve zemin açısından nasıl bir tablo var?

İlçede yapı stoğunun yüzde 92’si 1999 öncesi, sadece yüzde 8’lik kısmı 1999’dan sonra yapılmış binalar. 1999’dan sonra inşa edilen yapıların ne kadarının güvenilir olduğu tartışmalı. Diyelim ki bir binanın altında market varsa, binanın statiği ile oynama yapılmışsa 1999 sonrası da yapılmış olsa risk var demektir. Depremin ne zaman olacağını bilmiyoruz. Ancak gündüz saatlerinde olacak bir depremden, 3 hatta 3.5 milyon kişi etkilenecek. Jeolojik yapı açısından ise İstanbul’un en şanslı ilçelerinden biriyiz. Zeminimiz taş ve sağlam kaya dediğimiz katmanlardan oluşuyor. Muhtelif birkaç noktada, göreceli daha yumuşak diyebileceğimiz zemin söz konusu. Örneğin Teşvikiye’nin bir bölümünde toprak kayması riski olan yerler var. Şişli Camii’nden 19 Mayıs Mahallesi’ne doğru inen caddedeki boş bir gökdelen heyelan bölgesinde inşa edildi.

Keskin, Milliyet Gazetesi Haber Araştırma Müdürü Pınar Aktaş, yerel yönetimler yazarı Eren Aka ve Haber Araştırma muhabiri Mert İnan’ın sorularını yanıtladı.

Şişli için öncelikler neler? Depreme hazırlık aşamasında neler planlıyorsunuz?

Göreve geldikten sonra önceliğimizi deprem dayanıklı plan ve yerinde dönüşüm olarak belirledik. Şişli’deki yapı stoğunun dezavantajlardan biri de bitişik nizam yapıların çok fazla olması. Bitişik nizam ve çok katlı binalardan dolayı imar durumuyla ilgili sıkıntılarımız vardı. Kentsel dönüşüm için öncelikle 1/1000 ve 1/5000’lik planların yapılması gerekiyordu. Bu planlamaları tamamlamış durumdayız. Kentsel dönüşümde Kuştepe birinci önceliğimiz. İzzetpaşa ve Mahmut Şevket Paşa mahalleleri de yarına bırakılmayacak kadar hızlı dönüşüme girmesi gereken semtler. Kuştepe rant açısından iştah kabartan bir bölge ancak biz sosyal demokrat belediyecilik anlayışı ile yerinde dönüşüm ve semt dokusunun korunmasından yanayız. Fikirtepe veya Sulukule örneklerinin burada oluşmasını istemiyoruz. Kuştepe’nin yarısı gecekondu önleme bölgesi. Bu nedenle çivi çakamıyorduk. Bakanımızla görüşüp, sorunu aştık. Hemen yanı başımızda Beyoğlu Belediyesi kentsel dönüşüm yapıyor ancak bizim tarafta kalan kısım donatı alanlarından oluşuyor. Kentsel dönüşüm alanlarının hepsini Beyoğlu Belediyesi almış. Bizim tarafta binaları yıktığımızda yeniden çivi çakma şansımız yok. Oysa Okmeydanı’ndaki iki mahalleyi birleştirseler çok güzel kentsel dönüşüm projesi çıkardı.

Kuştepe dışında ivedi dönüşüm gereken bölgeler neresi?

Çarpıcı bir örnekle cevaplamak isterim. Paşa Mahallesi gecekondu apartman dediğimiz bir bölge. Karşısında Cumhuriyet Mahallesi bulunuyor. Cumhuriyet Mahallesi çok katlı binaların olduğu bir yerleşim alanı. Benim aday olduğum dönemde gecekondu apartmanlarda üç artı bir bir daire 300 bin liraya satılıyordu. Aynı dönem hemen karşısındaki bulunan çok katlı binada bir artı bir daire ise 700 bin dolara alıcı buluyordu. Bomonti diye bilinen bu bölgede vatandaş olarak hangi dairenin sahibi olmak isterseniz diye soruyorum? 700 bin dolarlık bir artı bir daire ile karşısındaki gecekondu apartmanın tümünü alabiliyorsunuz. Çünkü gecekondu apartmanın, iskanı, ruhsatı yok. Katları kaçak. Bu nedenle Paşa Mahallesi’nin de acilen dönüşmesi gerekiyor.

Kat sınırlaması gibi sorun veya engeller yaşıyor musunuz?

Söz gelimi yedi katlı binanız var ve bir sabah uyandığınızda bakıyorsunuz ki imar değişikliği nedeniyle beş kata indirmişler. Böyle bir uygulama ile vatandaş nasıl kentsel dönüşüme yanaşacak. Dolayısıyla çok uğraştık ve en azından aynı haklar tanınsın dedik. Yüz metrekare yedi katlı bir yapı toplam 700 metrekare inşaat alanındadır. İmarlı ve iskanlı böylesi bir binayı yıkıp yeniden yaparken 500 metrekare hak tanınıyordu. Planlara geçici madde koyduk bunu geçirdik. “Şayet kaçak yoksa dönüşüme giren binalara mevcut metrekareleri kadar hak tanınmalı” dedik. Bu sayede yedi kattan beş kata düşürülen bir binanın iki katı geri gelmiş oldu. Sıracevizler’de 30 yıllık bir binada ikamet ediyorum. Oturduğum konut, ne çürük, ne de çok sağlam. 30 yıl önce yapılmış bir konutu dönüştüreceksiniz ancak en zor kısmı kat malikleri arasındaki anlaşmazlıklar.

Nişantaşı ve Teşvikiye ne zaman dönüşüme girecek?

“Nişantaşı ve Teşvikiye eski yapıların olduğu, göz bebeği semtlerimiz. Bu semtleri de kapsayan Harbiye, Halaskargazi, Meşrutiyet, Teşvikiye mahallelerini bir bütün olarak düşünebilirsiniz. Saydığım semtlerde yapı stoğumuz eski bölgeler ve tarihi binalarımız mevcut. Bu semtlerde göreve geldiğimde kentsel dönüşümü tam anlatamadım. Ancak büyük felaketten sonra dönüşüm hızlanacaktır. Kurtuluş, Harbiye, İnönü, Halaskargazi, Cumhuriyet ve Feriköy’ün bir kısmı sit alanı hüvviyetinde 11 mahalleyi kaplayan planlar önümüzdeki ay meclisten geçer geçmez, kentsel dönüşümü tetikleyecek projeler hayata geçecektir. Yerinde ve ada bazlı dönüşümden yanayız. Belediye bünyesinde kurduğumuz KentAŞ şirketi ise arsa sahibi ile müteahhit arasında arabulucu ve gözlemci rolü oynayarak kentsel dönüşümün hızlanmasına katkı sunacaktır. KentAŞ sayesinde şimdiye kadar altı projede uzlaşıya aracılık ettik. Bin metrekare adada yüzde 10, 2 bin metrekarede yüzde 20, 3 bin metrekarede yüzde 30 imar artışı sağlıyoruz. Vatandaşa “anlaşın” diyorum. Belediyelerin finansman gücü ortada. Bu nedenle vatandaşların anlaşması çok önemli.

‘Yıkamıyorum, kaynak yok’

Başkan Keskin, sosyal medyada yer alan Gülbahar’daki iki binayla ilgili fotoğrafa ilişkin de, “Bu görüntü gerçekten ibretlik. Binalar Şişli’ye bağlı Gülbahar Mahallesi’nde. 2002 yılında yapılmış malum iki bina tam bir felaket. İki yapının imar hakkı 5-6 kat olması gerekirken bodrumla birlikte on kat çıkılmış. Binalardan biri ruhsata müracaat yapmış ve beş kat için izin almış. Zaman içinde üzerine kaçak katlar çıkılmış ve sonra da imar affından yararlanılmış. Şişli’de 20 bin binamızın dörtte biri imar affından yararlanmış. İbretlik bir rakam. Çünkü rant var. Gülbahar’daki iki binayı görüp bana küfür eden insanlar var. ‘Az çalsaydınız’ diyorlar. Bu rezalete izin veren olursa, ‘çaldı’ derler. Ancak söz konusu iki binayla hiçbir ilgim yok. Başkan olduğum için eleştirileri bana yöneltiyorlar. Haklı mı haklı! Alan veya yapanın günahı yok mu? Var! Bizden önce kim görev yaptıysa çıkıp nasıl izin verdiğini söylesin. Bu iki bina için yıkım kararı var. Yıkamıyoruz çünkü kaynağımız yok. Yıkmaya kalksak yüz hane mağdur olacak” dedi.

‘Kolon kesen varsa müdahale edeceğiz’

Başkan Keskin, Şişli’de altında işletme olan 2 bin bina olduğunu belirterek, “Eğer kolon kesme varsa ki vardır, gerekli müdahaleleri yapacağız. Şimdiye kadar altında işletme olan 68 binanın taramasını bitirdik. Kolon kesen de var, bina ömrü biten yapı da var. Vatandaşa, ‘Burası çürük, hemen boşaltın’ diyemeyiz. Gidecek yeri yoksa ne yapacak? Seçimlerden önce yıkımını yaptığımız bir bina vardı. Çürük bir yapıydı. ‘Vatandaşların bazıları keşke bizi çıkarmasaydınız’ dedi. ‘İçeride ölecektiniz’ dediğimde ‘Olsun ölseydik de çıkmasaydık’ diyenler oldu. Süreç içinde dükkanların da durumları incelenecek” dedi.

‘Papandreu aradı’

Başkan Keskin, dönüşümde ikna sürecinde yaşadıklarını anlatırken, “Şu an ABD’de yaşayan bir Ermeni vatandaşımızın Sıracevizler’de oturduğu binanın yenilenmesi için onay vermesi gerekiyordu. 80 yaşındaki hanımefendi ‘Tüm anılarım orada, ben zaten öldüm’ diyordu. Kadıncağız bizi ikna etmesi için bir tanıdığı vasıtasıyla Papandreu’yu (Yorgo) arattı. Süreci anlattık. Söz konusu bina için kat maliklerinintümünün izni gerekiyordu. Neyse ki sonunda ikna oldu ve onay verdi. Maliklerin ortak hareket ve uzlaşı içinde olmaları dönüşüm için olmazsa olmazlardan” dedi.

‘74 kat istediler’

Yasal hakkından daha fazla imar talep eden örneklerle karşılaştıklarını belirten Başkan Keskin, “Belediye binamızın önündeki boş arsa çarpıcı bir örnektir. Burada imar izni beş kat. Vatandaşın biri bakanlıktan 74 kat izin aldı. Biz dava açtık. Aynı vatandaşın hemen belediye binamızın arkasında 15 yıldır rezil şekilde duran inşaatı var. Türkiye, Balkanlar ve Ortadoğu’nun en iyi meslek okulunu yıktı bu kişi. Çocuklar şimdi barakada ders yapıyor. Aynı kişi yıktığı okul arazisini bitirmeden, önümüzdeki arsayı alıp 74 kat çıkmak istedi. İki kez yürütmeyi durdurma kararı aldık. 6 Şubat’tan birkaç gün sonra yürütmeyi durdurma kararı iptal edildi ama vazgeçmedik, tekrar yürütmeyi durdurma davası açtık ve kazandık. Söz konusu arsanın yüzde 45’ini planlarda yeşil alana aldım. Bu saatten sonra söz konusu arsaya 74 kat bir bina asla yaptırmam. Arabanızı park edecek yer yokken, çocuklar yeşile hasretken böyle bir açgözlülüğü kabul etmem” dedi.

‘Üç emsal yere yedi kat yapmış’‘Üç emsal yere yedi kat yapmış’

Başkan Keskin, “Halk toplantılarında ‘Sizin hiç kabahatiniz yok mu, vatandaş olarak itiraz edip demokratik tepki koydunuz mu?’ dediğimde, cevap alamıyorum. ‘Bir kat kendime, bir kat kızıma, bir kat oğluma’ derken on kat çıkılmış, üzerine de imar afları gelmiş. Mahmut Şevket Paşa Mahallesi böyledir. Üç emsal yere yedi kat yapılmış. Şişli sosyal donatı, yeşil ve toplanma alanlarının olduğu bir kent olmalı. İlk etapta 100 bin metrekarelik donatı alanı ayırttım. Mecliste dört siyasi parti üyeleri de katkı sundu ve planları onaylattık. İBB Meclisi’nden itiraz çıkmazsa hızlı şekilde aksiyon alacağız. İlçede toplam 20 bin 52 bina bulunuyor. Bunun 670’i kamu binası. 4 yılda toplam 329 yapı ruhsatı verdik. Sokakta niye ruhsat vermiyorum diye adeta dayak yiyorum. 100 metrekare dairesi olan vatandaş ‘Bana ne vereceksin?’ diyor. ‘70 veya 80 metrekareye razı olacaksın’ diyorum. Müteahhite de dönüp ‘Yüzde 10 eksik anlaş, sen de kazan, vatandaş da kazansın’ diyorum. Belediye başkanı olarak 80 metrekarelik iki artı bir dairede oturuyoruz” diye konuştu.

‘O inşaatların bizle ilgisi yok’

Başkan Keskin, “Marmara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nin olduğu alandaki proje tartışılıyor ancak söz konusu bölgede yapılan inşaatların bizimle ilgisi yok. Göreve başladığımda bu proje önüme geldi. Proje TOKİ öncülüğünde ilerliyor. Nişantaşı ve Fulya bölgesinin bu kadar yoğun konut alanını altyapı olarak kaldırması mümkün değil. Diş Hekimliği Fakültesi’nin dört tarafı 35 yıldır metruk durumda ve etrafı yeşillik olarak kağıt üzerinde toplanma alanı gözüküyordu. Burada vatandaşların 24 saat kalmaları mümkün değildi. Bu yerin hemen bitişiğinde on dönümlük bir koru alanı ise gecekondular tarafından işgal altındaydı. İşgale son vererek bu alanı halka açık bir yeşil alan haline getirdik. Süreçte İBB’den de destek aldık. Çünkü sözünü ettiğim korunun tapusu İBB’ye aitti” dedi.

YARIN: Zeytinburnu