Şirketler vergide elini taşın altına koysun
Türkiye’nin sosyal adalete ihtiyacı olduğunu dile getiren Prof. Dr. Işın Çelebi, “En zengin yüzde 20 gelirin yüzde 56’sını alıyor, çok müthiş bir dengesizlik var” dedi.
Türkiye ekonomisinin önümüzdeki üç yıllık hedeflerinin yer aldığı Orta Vadeli Program’ı (OVP) iç tutarlılık konusunda eksik bulan ve programın bir ‘iyi niyet belgesi’nden ibaret olduğunu savunan Ekonomi Eski Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, giderek büyüyen gelir dağılımı probleminin çözümüne yönelik hiçbir planın OVP’de yer almadığını söyledi. Türkiye’nin yüksek enflasyon, cari açık, gelir dağılımdaki adaletsizlik ve uluslararası hukuka uygunluk olmak üzere dört temel problemi olduğunu belirten Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işın Çelebi, “Önemli olan ise gelir dağılımı, ciddi biçimde bozuldu, emekli, memur ve çalışan kesimin yaşam standartları çok geriledi. Gelir dağılımında en zengin yüzde 20 toplam gelirin yüzde 56’sını alırken, yüzde 80’lik geri kalan kesim yüzde 42-43 pay alıyor. Müthiş bir dengesizlik söz konusu. Bu dengesizlik giderek artıyor” ifadelerini kullandı.
VERGİ NEREDEN TOPLANACAK?
Toplam vergi gelirlerinin 2022’de 2.4 trilyon liraya ulaştığına, bu yıl vergi gelirlerinden 4.3 trilyon lira beklenirken, OVP’ye göre 2024’te ise 7.4 trilyon liralık vergi geliri hedeflendiğine dikkat çeken Çelebi, “Toplam vergi gelirlerinde yüzde 72 gibi müthiş bir artış var. Ancak nereden temin edileceği ve kaynağı net değil. Buna karşın şirketlerin 2022 yılı kârları yüzde 423 oranında inanılmaz bir artış yaşadı. Şirket kârlarından gelir vergisi oranlarını artırmak lazım. Buna dönük bir öneri de yok” dedi.
SOSYAL ADALET SAĞLANMALI
“Sosyal adaleti sağlamak vazgeçilmez hedef olmalı” diyen Çelebi, emeklilerin, memurların ve çalışanların net geçim düzeylerinin minimum asgari ücret seviyesine yükseltilmesi gerektiğini söyledi. Çelebi, “Maliye politikası birinci öncelikte olmalı ve para politikası ile hukuk reformları ve sosyal politikalarla desteklenmeli” dedi.
Teknoloji ihracatının payı yüzde 15’e çıkmalı
Prof. Dr. Işın Çelebi, şöyle devam etti: “Büyüme, teknoloji gelişimi ve verimlilikle iç içe olmalı. Teknoloji ihracatının toplamdan aldığı pay yüzde 1, bu oran yüzde 15’e çıkmalı. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 70, OVP’de yüzde 72’ye çıkıyor. 3 yıl sonra, yüzde 85-90’a çıkmalı ki cari işlemler açığında azalma olsun. Bunun için Eximbank’ın sermayesini 5’e katlaması lazım. Bunlarla ilgili de bir hedef yok.”
4 BÜYÜK PROBLEM
1- ENFLASYON: Enflasyon yeniden yüzde 65’e çıktı. Tamamen verimsizlikten, üretim yetersizliğinden ve belirsizlikten oluşuyor. Buna karşın şirketlerin 2022 yılı kârları yüzde 423 oranında inanılmaz bir artış yaşadı. Bu durumu incelemek şart.
2-CARİ AÇIK: Cari işlemler açığı problemi çözülmedi, tam tersine sorun büyüyor. Kur son iki yılda baskı altına alınınca ithalat patladı. Son 12 aylık cari açık ise 58.5 milyar dolara ulaştı.
3-GELİR ADALETSİZLİĞİ: Gelir dağılımı problemi artarak devam ediyor. OVP’de bunun çözümü gözükmüyor. 2024 yılında Gelir Vergisi miktarı artıyor. Ancak nereden temin edileceği ve kaynağı net değil.
4-HUKUK: OVP’de uluslararası hukukun uygulanacağına dair tek bir kelime yok. Bunun ekonomik boyutu, sosyal ve hukuki boyutu var. Bir bütünlük içinde olması lazım ki OVP çalışsın.
Devletin vatandaşlarına 127 milyar dolar borcu var
Kur Korumalı Mevduat sorununun büyüdüğüne değinen Prof. Dr. Işın Çelebi, “Kur Korumalı Mevduat’ta şu anda 127 milyar dolar civarında halka karşı bir borçluluk var. Bunun tasfiye edilmesi gerekiyor” dedi. Ancak tasfiye sürecinin zaman alacağını söyleyen Çelebi, “Rahmetli Özal döneminde ben ekonomi bakanı iken yurt dışındaki işçiler için hesaplar açıldı. O dönemki (Dövize Çevrilebilir TL Mevduat Hesapları-DÇM) bu hesapların tasfiye süreci minimum 2-3 yıl sürdü. Bu da bize gösteriyor ki, KKM 3-4 yıldan önce tasfiye edilemez” diye devam etti.
