Türkiye, İstanbul Havalimanı’yla adını bir kez daha havacılık tarihine yazdırdı. ABD’de Atlanta Hartsfield-Jackson Havalimanı’ndan sonra dünyada ilk kez üç uçak aynı anda inip kalkabildi. Yeni sistemle, uçakların yerde geçirdiği süre haftalık 55 bin, taksi süresi ise 2-3 dakika azalacak
İlk kazma vurulduğundan bugüne muhalefetin dilinden düşürmediği İstanbul Havalimanı, küresel havacılık tarihine adını yazdıran bir adım daha attı. Dünyada sadece ABD‘de Atlanta Hartsfield-Jackson Havalimanı’nda olan aynı anda 3 uçağın iniş ve kalkış yapabildiği ‘Üçlü Bağımsız Pist Operasyonu’ İstanbul’da uygulanmaya başlandı. İstanbul Havalimanı bu operasyonla Avrupa‘da ilk, dünyada ise ikinci havalimanı oldu. Üç uçağın aynı anda iniş-kalkış yapabilmesi hem uçaklara hem havalimanına verimlilik ve maliyet açısından büyük avantajlar sağlayacak. Bu operasyonla uçakların yerde geçirdiği sürede haftalık 55 bin dakikaya kadar verimlilik söz konusu olacak. Yerde harcanan zaman kısalırken, yakıttan da tasarruf sağlanacak. Yolcular da taksi sürelerindeki azalma nedeniyle zamandan tasarruf edecek. Şu anda ortalama 15 dakika olan uçak taksi süresi, üçlü pist operasyonuyla, 2 ila 3 dakika arasında azalacak.
2022’DEN BU YANA ÇALIŞILIYOR
2024’te 80.1 milyon yolcu ağırlayarak Avrupa’da ikinci, dünyada ise yedinci havalimanı olan, kargo ve yük taşımacılığında ise 1.97 milyon ton yük taşıyarak Frankfurt’u geride bırakan İstanbul Havalimanı’nda dün tarihi bir ana tanıklık ettik. Esasında havalimanında üçlü pist operasyonu için 2022’den bu yana Devlet Hava Meydanları İşletmesi, İGA, Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL), Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ve THY çalışıyor. Kapsamlı emniyet analizleri yapıldı. Dünyada ilk 3’lü operasyon yapan Atlanta Hartsfield-Jackson Havalimanı’ndaki faaliyetler incelendi. Buradaki tecrübe, uygulama ve prosedürler dikkate alındı. Bu süreçte 500 hava trafik kontrolörüne yaklaşık 4 bin 500 saatlik eğitim verildi. Çalışmalar Aralık 2024’te tamamlandı. Simülasyon ortamında test edilmesi için 27 Ocak’ta başlatılan gerçek zamanlı simülasyon 15 Nisan’da bitti.
SAAT 11:00’DE ÜÇ UÇAK KALKTI
Dün Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu‘nun da katıldığı törenle saat 11:00 itibarıyla İstanbul Havalimanı’ndan Türk Hava Yolları‘na ait ikisi yolcu, biri kargo olmak üzere üç uçak aynı anda üç pistten havalandı. Uçakların operasyonunu Trafik Kontrol Kulesi’nden pilotlarla konuşarak bizzat yöneten Bakan Uraloğlu, “Bu, sadece Türkiye için değil, Avrupa havacılığı için de bir ilk olmanın ötesinde, küresel havacılıkta da tarihi bir adım olacak. Gururluyuz çünkü bu uygulamayı ABD’nin ardından hayata geçiren tek ülke Türkiye oluyor. Artık İstanbul Havalimanı trafik hacmiyle olduğu kadar operasyonel kapasite ve teknik yeterlilik açısından da küresel havacılığın en üst ligine yükseldi. Bu sistemle hava trafik akışı hızlanacak, havalimanımızın dinamik kapasitesi önemli ölçüde artacak ve yolcularımıza daha hızlı, daha güvenli bir hizmet sunulacak. İstanbul’un kıtaları birleştiren stratejik konumu, bu yeni yetenekle birleştiğinde, havalimanımız küresel havacılık lojistiğinde daha kritik bir rol üstlenecek” dedi.
HONG KONG DENEDİ, YAPAMADI
Türkiye havacılık tarihinde yeni bir sayfa açan sistemin kurgulanması için fiziki altyapı kadar teknik bilgi de gerekiyor. Hong Kong daha önce bu operasyonu denedi ancak yapamadı. Şu anda İstanbul Havalimanı’nda üç uçağın aynı anda iniş-kalkış yaptığı operasyon sadece ABD’de Atlanta Hartsfield- Jackson Havalimanı’nda var. 5 piste sahip olan Atlanta’da da İGA gibi üç pistte aynı anda iniş ve kalkış yapılabiliyor.
İHRAÇ EDİLEBİLİR
Konunun bir başka boyutu da bu operasyonun yerli ve milli kabiliyetlerle gerçekleştirilmesi… Simülasyon yazılım ve donanım ekipmanı geliştirme konusunda TÜBİTAK. THY ve Havelsan birlikte çalıştılar. Edindiğim bilgilere göre, Hong Kong operasyonun nasıl gerçekleştirildiği konusunda Türkiye’yle çalışmaya istekli… Önümüzdeki dönemde bu operasyonla havacılık tarihine geçen Türkiye, know how ihracatına da başlayabilir.
2030’A KADAR 3.5 MİLYAR DOLAR YATIRIM
Törende konuşan Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Enes Çakmak, üçlü bağımsız pist operasyonunun başlamasının hava trafik akışını hızlandıracağını, dinamik kapasiteyi artırarak İstanbul Havalimanı’nın dünya havacılığındaki merkezi konumunu pekiştireceğini bildirdi. Türk Hava Yolları (THY) Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat ise İstanbul Havalimanı’nda bugüne kadar 1.4 milyar dolarlık yatırım yaptıklarını belirterek, şöyle devam etti: “2030 yılı itibarıyla bu yatırım miktarı 3.5 milyar dolara ulaşacak. Hava kargo markamız Turkish Cargo’nun operasyon merkezi SmartIST’in konumlandığı bu havalimanında elleçleme kapasitesinin artışını sağlayacak ikinci faz çalışmalarımız sürüyor. 2018 yılında dünyada ilk 8 içerisinde olan Turkish Cargo bugün dünyada ilk üçe girdi ve 1.9 milyon tona ulaştı. Bu sayı, 500 milyon dolarlık bir yatırımla yakında temel atma töreniyle başlayacağımız SmartIST’in ikinci fazıyla birlikte 4,5 milyon tona ulaşarak dünyada en büyük kargo merkezi olacak.” Bolat, tüm fazları tamamlandığında 200 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak İstanbul Havalimanı’nda THY’nin 600’den fazla uçağının konuşlanacağını vurguladı. İGA Yönetimi Kurulu Üyesi Mehmet Kalyoncu da “Her alanda ortaya koymaya çalıştığımız verimlilik, optimizasyon ve israfın azaltılması konusunda da en etkili adımlardan biri olacak” dedi.
ÜÇLÜ PİST OPERASYONU NEDİR?
Bu yeni sistem sayesinde İstanbul Havalimanı’na 3 uçak aynı anda bağımsız olarak iniş ve kalkış yapabilecek. Şu anda havalimanı tam kapasiteyle çalışmıyor. Hedeflenen kapasite 200 milyon yolcu.
Bu sayıya önümüzdeki yıllarda ulaşıldığında, hava sahasını ve pistleri verimli kullanabilmek için bu üçlü pist operasyonu çok daha önemli hale gelecek. Yaz trafiğinde yüzde 20 artış beklenen 2026’da da sistemin daha fazla kullanılması planlanıyor.
